Forex işlemlerini duymuşsunuzdur mutlaka ….
Nedir forex? Bir ülkenin para birimi karşılığında başka bir ülke parasının alımı ya da satımı olarak tanımlanmasıdır. Örneğin, 1 ABD Doları=1.50 TL kurundan 150 TL karşılığı 100 ABD Doları alınması bir forex işlemidir. Son yıllarda yatırımcılar tarafından büyük rağbet görmektedir. Forex olarak adlandırılan bu işlemlerde iki ülke parasının birbirine ya da petrol, altın gibi emtia ve kıymetli madenlerin bir ülke parasına göre değeri alım satıma konu olmakta ve yatırımcılara yatırdıkları teminatın belirli bir katına kadar işlem yapma olanağı verilmektedir.
Forex piyasasında ortaya çıkan tek risk fiyatların beklentilerin aksine değişmesi sebebiyle zarar etme riski değildir. Bu işlemlerin yetkilendirilmemiş, hiçbir denetim ve gözetime tabi olmayan kurumların sağladığı platformlar üzerinden yapılması halinde, yatırımcılar kar elde etseler dahi, çeşitli gerekçelerle karları ödenmeyebilmektedir.
Forex işlemleri son yıllarda Türkiye’de ciddi bir işlem hacmine ve yatırımcı sayısına ulaşmıştır. Ancak bu işlemler, 2011 yılına kadar herhangi bir gözetim ve denetime tabi olmadan piyasanın kendi belirlediği kurallar çerçevesinde yürümüştür. 6111 sayılı Kanun ile kaldıraçlı alım satım işlemlerini düzenleme yetkisi Sermaye Piyasası Kuruluna verilmiştir. Forex piyasasının işleyişinin düzene sokulması ve yatırımcı mağduriyetlerinin önüne geçilebilmesi için Sermaye Kurulu tarafından Seri: V, No: 125 sayılı “Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri ve Bu İşlemleri Gerçekleştirebilecek Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ” (Seri: V, No: 125 sayılı Tebliğ) 27.08.2011 tarih ve 28038 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 31.08.2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 30.12.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6362 sayılı SPKn kapsamında kaldıraçlı alım satım işlemleri ayrı bir faaliyet olarak tanımlanmamış; türev araç olarak nitelendirilmiştir. 6362 sayılı SPKn uyarınca hazırlanan III-37.1 sayılı Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ’de (Yatırım Hizmetleri Tebliği) yer alan hükümlerle de söz konusu faaliyetin esasları ve türev araç niteliği de aynen korunmuştur.
Özet olarak SPK Düzenlemeleri Ne Getiriyor diye sorarsanız da …
Yatırım Hizmetleri Tebliği uyarınca kaldıraçlı alım satım işlemleri yalnızca Kurul tarafından emir iletimine aracılık, işlem aracılığı veya portföy aracılığı faaliyetlerinden en az birini gerçekleştirmek üzere Kurul tarafından yetkilendirilmiş aracı kurumlar tarafından yerine getirilebilecektir. Bankalar müşterileri için kaldıraçlı alım satım işlemleri gerçekleştiremezler. Sermaye Piyasası Kurulu’nun yetkilendirdiği aracı kurumlar dışındaki kurum, kuruluş ve internet siteleri üzerinden kaldıraçlı alım satım işlemi gerçekleştirilmesi sermaye piyasası mevzuatına aykırılık anlamına gelmektedir. Kaldıraçlı alım satım işlemlerinde Türk Lirası, Amerikan Doları, Euro’nun birbirilerine karşı olan değişim oranlarını esas alan varlıklar ile altına dayalı yapılan işlemlerde kaldıraç oranı azami 100:1 olarak uygulanır. Bunlar dışındaki varlıklarda kaldıraç oranı azami 50:1 olarak uygulanır. Hesap açılışı sırasında başlangıç teminat tutarı 20.000 TL veya muadili döviz tutarının altında olan müşteriler için yukarıda bahsi geçen kaldıraç oranlarının azami yarısı uygulanabilir. Kurul gerekli gördüğü hallerde bu oranları değiştirme ve varlık bazında kaldıraç oranı belirleme yetkisine sahiptir. Kaldıraçlı alım satım işlemleriyle ilgili olarak yatırılan teminat tutarlarının üzerinde bir kayba uğratacak şekilde genel müşteriye ve talebe dayalı profesyonel müşteriye işlem yaptırılamaz. Yatırımcının piyasa koşullarından dolayı teminatından daha fazla zarara uğraması halinde söz konusu zarar genel müşteriden ve talebe dayalı profesyonel müşteriden talep edilemeyecektir. Aracı kurumlar nezdinde bulunan teminatların müşteri bazında takibi ve bildirimi zorunludur. Kaldıraçlı alım satım işlemlerine ilişkin müşterilerden alınan teminatlar merkezi takas kuruluşlarına (İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.) raporlanır ve alınan teminatlar merkezi takas kuruluşları nezdinde tutulur. Aracı kurumlar müşterileri ile gerçekleştirecekleri kaldıraçlı alım satım işlemleri için teminat talep ederler. Teminat tesis edilmeden işlemlere başlanamaz. Teminat yapısı asgari olarak başlangıç ve sürdürme teminatı olarak üzere belirlenir. Kaldıraçlı işlemler için hesap açılışından önce genel müşterilere çalışma esasları Birlik tarafından hazırlanan ve aracı kurumlar tarafından sunulan bir deneme hesabı üzerinden işlem yaptırılması zorunludur. Kaldıraçlı alım satım işlemlerine konu edilebilecek varlıkların fiziki alım satımı ile bankalar arasında yapılan işlemler ile bankalar tarafından aracı kurumlara likidite sağlanması amacıyla yapılan işlemler Kurul düzenlemeleri uyarınca kaldıraçlı alım satım işlemleri kapsamında yer almamaktadır.
Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi isteyenler bana ulaşabilirler….
Saygılarımla,
Avukat / Arabulucu Gizem Tan
gizem.tan@dgtanhukuk.com
twitter@avukatgizemtan
http://dgtanhukuk.com/blog